Zeka & Kişilik

A. ZEKÂ

Karşılaşılan problemlere çözüm bulmada ve yeni durumlara uyum sağlamada incelik, kıvraklık, çabukluk gösterebilme yeteneğidir. Zekâ, potansiyel olarak doğuştan vardır. Çevre, zekânın gelişmesine olumlu veya olumsuz etkide bulunabilir.

Zekânın ölçülebilmesi için zekâ testleri geliştirilmiştir. Bu testler bireylerdeki zihinsel işlem yapma yetisini saptamaya çalışırlar. Zekâ testleri hazırlanırken dikkat edilecek unsurlar:

Testlerin uygulanmasında kültürel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Çünkü bir toplum
için geliştirilmiş bir zekâ testi, başka bir toplumda olumlu sonuç vermemektedir.

Her yaşın zekâ testi ayrı ayrı hazırlanmalıdır. Çünkü zekâ bölümünün hesaplanmasında zekâ yaşının takvim yaşına oranı esas alınmaktadır.



Bireylerin başarı gösterdikleri alanlara göre zekâ üç grupta incelenmektedir:



1. Soyut Zekâ

Sembolleri, sayıları, formülleri kullanmada kendini gösterir. (Matematikte başarılı olma gibi)



2. Mekanik Zekâ

Aletleri, araç, gereç ve makineleri kullanmada, icat etmede, onarmada, kendini gösterir. (Mühendislik başarısı gibi)



3. Sosyal Zekâ

Çevrede aranılan sevilen kişi olmada, çevredeki insanları etkilemede kendini gösterir. (Karizmatik liderlik gibi)



B. KİŞİLİK

Bireyi başkalarından ayıran ve bireyi o birey yapan ruhsal özelliklerin bütünüdür. Bir insanın güvenilir, bir başkasının sadık, bir diğerinin adaletli olarak nitelendirilmesinde, o insanların kişiliği ele alınıyor demektir.

Kişilik doğuştan etkin olan mizaç (huy) ile, sonradan çevrede şekillenen karakterin ahenkli bir bütünlüğü ile ortaya çıkar.

Böylece bireylerin temel kişiliği, değişmez görülen mizaç ile toplumun ahlaki değer ölçülerini yansıtan karakterin etkisiyle belirlenmektedir. Karamsar olmak, sevecen olmak, dürüst olmak, sahtekâr olmak kişiliği nitelendiren ifadeler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kişilik, kişilik testleriyle ölçülür. Kişilik testleri, bireye özgü olan tipik davranış örüntülerini belirlemeyi amaçlar. Testler sonucunda bireyin soğukkanlı, vefalı, güvenilir, çıkarcı vb. kişilik özellikleri belirlenir.